محمد بن احمد بن جبیرابو الحسن محمد بن احمد بن جبیر (۵۴۰- ۶۱۴ ق) سیاح، نویسنده و شاعر عرب اندلسی است. ۱ - معرفی اجمالیوی در بلنسیه واقع در شرق اندلس در کشور اسپانیا زاده شد. خانواده ابن جبیر از قبیله کنانه از قبایل بزرگ و کهن عرب بود جد بزرگ او عبد السلام بن جبیر به اسپانیا گام نهاد و همچنان در آنجا باقی ماند چنین به نظر می‌رسد که خانواده ابن جبیر در بلنسیه اقامت داشتند ابن جبیر به همراه پدرش که از دیوانیان بود مدتی در شاطبه به سر برد و نزد پدرش و نیز در محضر ابو عبدالله الاصیل و ابن الحسن بن ابی العیش به فرا گرفتن دانش و ادب و مقدمات علوم دینی پرداخت و در ضمن از پرورش قریحه شاعرانه خود نیز غافل نماند. ۲ - فعالیتهاوی بعدها به غرناطه رفت و در سایه استعداد خویش در خدمت ابو سعید عثمان بن عبد المؤمن حاکم غرناطه که از موحدون بود، سمت دبیری یافت و همانند پدر در زمره کاتبان و ادیبان او در آمد. کراچکوفسکی ابن جبیر را در زمره کسانی آورده است که در پیشرفت ادبیات عرب مقام و جایگاهی خاص داشتند. تذکره نویسان او را از ادیبان عصر و دارای نظم فایق و نثر بدیع دانسته‌اند. دیوان شعر وی روایت‌های مختلف دارد، ولی قصاید پراکنده او معروف است. رسائلی نیز به نثر از او به جای مانده که به شهرتش کمک کرده است ولی شهرت وی در محافل علمی اروپا بر این اساس نبود، بلکه از ناحیه سفرنامه‌اش بود که او را در ادبیات جغرافیایی مقامی والا بخشید. شهرت وی در نسل‌های بعدی مربوط به همین سفرنامه است، اگر چه این شهرت به مغرب (اروپا) اختصاص دارد. ۳ - منبعنرم افزار جغرافیای جهان اسلام، مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی. |